Iwadi nipa ihuwasi ti awọn ọmọ malupanzee ni ọdun 1913 -1916. di iṣẹlẹ asọye ninu itan-akọọlẹ imọ-jinlẹ ti N.N. Ladygino-Awọn koko. Awọn otitọ ti a gba ni wiwo Ioni pataki ṣe ipinnu itọsọna ti awọn anfani ijinle sayensi ti Nadezhda Nikolaevna fun iyoku igbesi aye rẹ. Fun igba akọkọ ninu itan-akọọlẹ ti imọ-jinlẹ, ihuwasi ati psyche ti awọn ẹwẹ anthropoid, eyiti titi di igba naa ti jẹ iranran funfun ti o tẹsiwaju, di ohun ti eto ati akiyesi akiyesi. Fun ọdun meji ati idaji igbesi aye, Ioni kojọpọ awọn ohun elo nla. Ẹgbẹẹgbẹrun awọn oju-iwe ti awọn iwe afọwọkọ ati awọn ilana Ilana ti o gbasilẹ gbogbo awọn ẹya ti ihuwasi ati psyche ti chimpanzee kan, tabi, bi Nadezhda Nikolaevna ti kọ nigbakan, baba kan kan. Ṣeun si awọn akiyesi wọnyi, awọn abuda ti Iro, ẹkọ ati iranti, bi daradara bi gbogbo awọn ifihan ti o ṣeeṣe ti awọn instincts, awọn agbeka asọye, ṣiṣe ere, ni a fun. Orisirisi awọn ẹya ti ẹkọ iwulo ẹya-ara ati anatomi ni a ti ṣe iwadi, ni pataki, dermatoglyphics ti awọn iṣan ti chimpanzee. Ko jẹ apọju lati sọ pe Ladygina-Kots wa ni ipilẹṣẹ ti ipilẹṣẹ ara ilu Russia.
Awọn ohun elo nla ti a gba nipasẹ Nadezhda Nikolaevna ni ilọsiwaju ati oye fun o fẹrẹ to ọdun 20: monograph akọkọ “Iwadi ti Agbara imọ ti Chimpanzees” ni a tẹjade ni 1923. Ninu iwe akọkọ, Ladygina-Kots ṣe akopọ ohun elo lori awọn agbara ifamọ ti awọn chimpanzees. O kọkọ ṣe afiwe ọrẹ ti awọn ọna ṣiṣe oniruru oriṣiriṣi si agbari ti ihuwasi ninu ẹda yii, o si safihan agbara ti oluyẹwo wiwo lori ọkan ti afetigbọ. Ṣugbọn o ṣe pataki julọ, ninu iwe yii, Ladygina-Cots ṣalaye fun igba akọkọ pe chimpanzee kii ṣe iyatọ si laarin awọn abuda wiwo gẹgẹbi awọ, apẹrẹ ati iwọn awọn ohun, ṣugbọn o tun lagbara ti awọn iṣẹ iṣalaye eka sii diẹ sii. N kọ Ioni lati yan ohun kan ti o baamu apẹrẹ, o rii pe ninu ilana ti ẹkọ, o maa han agbara lati ṣe agbekalẹ, i.e. si iṣọkan ọpọlọ ti awọn nkan ni ibamu si awọn ẹya pataki ti o wọpọ fun wọn. Tabi, bi Nadezhda Nikolaevna funrara kọ, “nitori abajade awọn adanwo pupọ ti n ṣafihan ti o ṣafihan kedere ati bi abajade ti imọ imọ. ibamu ti awọn nkan, chimpanzee ṣe iṣelọpọ ipilẹṣẹ to wulo. ”
Ipari yii jẹ otitọ pataki julọ ti itan imọ-jinlẹ ti N.N. Ladygino-Cots, eyiti, laanu, nigbagbogbo ma ṣe akiyesi. Nibayi, eyi ni ẹri ẹri igbidanwo akọkọ ti awọn ibẹrẹ ti ero ninu awọn ẹranko, lati igba naa ipilẹṣẹ ni pataki julọ ti awọn iṣẹ ọpọlọ. Paapọ pẹlu iṣẹ ti V. Köhler, ti o ṣe awari agbara awọn chimpanzees si oye nigba akoko kanna, awọn ipinnu ti Ladygina-Kots ṣe ipilẹ fun ipilẹ iṣe afiwe siwaju ti iṣẹ opolo ipilẹ yii ninu awọn ẹranko. Iṣẹ ti Nadezhda Nikolaevna di ọkan ninu awọn orisun ti imọ-imọye igbalode, ọkan ninu awọn itọkasi akọkọ si ibeere ti gbongbo ti ibi ti ero eniyan.
Wiwa ti awọn rudiments ti ero ninu awọn chimpanzees pinnu awọn anfani ijinle sayensi ti Nadezhda Nikolaevna. Gẹgẹbi awọn abajade ti iṣẹ ni Ile-iṣẹ Onimọn-ọpọlọ-onimọ-jinlẹ ni Ile-iṣọ Darwin, o kọkọ ṣafihan iṣeega ti awọn iṣafihan ati awọn parrots lori awọn ọmu ti asọtẹlẹ ninu agbara lati ṣe itupalẹ ati ipilẹṣẹ ami “nọmba”. A fun awọn data wọnyi ni fiimu kekere ti a mẹnuba tẹlẹ nipa awọn iṣẹ rẹ ti o fipamọ ni Ile-iṣọ Darwin, ati ninu nkan ti 1945, 5 ati pe wọn ṣe apejuwe wọn ni alaye ni monograph ti sọnu “Agbara ti awọn chimpanzees lati ṣe iyatọ laarin apẹrẹ, iwọn, opoiye, kika, itupalẹ ati si iṣelọpọ. ”
Iwadi ti awọn ibon ati todara
awọn iṣẹ chimpanzee ti Ilu Paris
(nipasẹ Ladygina-Cots, 1959)
Ni gbogbo igbesi aye rẹ, Nadezhda Nikolaevna ṣe afihan iduroṣinṣin nigbagbogbo ninu awọn ẹranko ti awọn ọna oriṣiriṣi ti ero alakọbẹrẹ. O yẹ ki o tẹnumọ pe o lo ọrọ naa “ironu”. Nitorinaa, ninu ọkan ninu awọn iṣẹ akọkọ rẹ, o kowe pe nigba ti o ba ṣe ayẹwo awọn iṣẹ oye giga ti awọn ẹranko, “ọkan yẹ ki o ṣe awari gbogbo awọn imọran ti o papọpọ pupọ, gẹgẹbi ẹmi, idi, idi, ki o rọpo wọn pẹlu ọrọ“ ero, ”itumo nipasẹ igbẹhin nikan ọgbọn. "ironu ominira, ti o wa pẹlu awọn ilana ti iṣẹda, dida awọn agbekale, awọn idajọ, awọn ipinnu." O jẹ ohun kikọ ti o daju ni iṣeeṣe awọn iṣẹ ironu yii ti wa ni aaye ti akiyesi ati ikẹkọ aladanla lati ọdun 1970. ati si ọjọ. Ni akoko kanna, Nadezhda Nikolaevna tẹnumọ pe "idasile ti oye le ṣe itọkasi nipasẹ idasile awọn asopọ ibaramu tuntun nipasẹ awọn ẹranko ni ipo tuntun."
Ọkan ninu awọn iṣẹ akanṣe ti N.N. Ladyginoy-Awọn koko ni ọdun 1940 ti yasọtọ si ibeere ti iye si eyiti awọn alakọbẹrẹ lagbara ko nikan ti lilo, ṣugbọn tun ti isọdọtun ati iṣelọpọ awọn irinṣẹ. Fun eyi, Nadezhda Nikolaevna ṣe awọn adanwo 674 pẹlu chimpanzee Paris. Ni akoko kọọkan o funni ni ohunkan titun fun gbigba Bait, eyiti a gbe si iwaju oju rẹ ni arin tube kekere kan. O wa ni pe Paris yanju iru awọn iṣoro bẹ ati lo awọn irinṣẹ ti o baamu eyikeyi fun eyi: sibi kan, igbimọ alapin dín, onirin kan, ila-dín ti paali nipọn, pestle kan, akaba waya isere ati awọn ohun miiran miiran.
Nkan yii ni a tẹjade pẹlu atilẹyin ti oju opo wẹẹbu ti Ile-ẹkọ giga University ti Tyumen. Awọn ile-ẹkọ giga ti Ile-ẹkọ giga - Institute of Philology and Journalism, Chemistry, Culture Physical, Physicotechnical, Biology, Mathematics and Science Science, Economic, Legal, Financial and Economic, Itan ati Awọn imọ-ọrọ oloselu, Psychology and Pedagogy, State and Law, Distance Education ati awọn omiiran. Bii awọn ẹka ni Tobolsk, Novy Urengoy, Ishim, Institute of Management, Economics ati Ofin. O le kọ diẹ sii nipa ile-ẹkọ giga, nipa gbigba, awọn iyasọtọ ati awọn agbegbe ti iwadi lori aaye, eyiti o wa ni: UTMN.ru.
Awọn apẹẹrẹ “awọn ibora” ti a dabaa fun Ilu Paris
fun lilo bi awọn irinṣẹ ti
o yipada ni ibamu
(nipasẹ Ladygina-Cots, 1959)
Paapọ pẹlu awọn irinṣẹ ti a ti ṣetan, awọn irinṣẹ to dara, Paris tun ṣe ọpọlọpọ awọn iru ifọwọyi lati “ṣatunṣe” awọn ibi-iṣẹ si ipo ti o yẹ, i.e. fihan agbara lati awọn iṣẹ iṣelọpọ. O tẹ, o si fun awọn ibora rẹ, o pa awọn ẹka to gaju, awọn edidi ti ko ni ijuwe, awọn okun ti ko ni ikanra, mu awọn ẹya to kọja ti ko gba laaye lati fi ọpá sinu tube.
Bibẹẹkọ, ko le ṣẹda ọpa kan lati awọn eroja ti o kere julọ ti chimpanzee kan. Ninu monograph “Ikole ati iṣẹ-ṣiṣe ọpa ti awọn obo ti o ga julọ” (1959) N.N. Ladygina-Kots daba pe eyi kii ṣe nitori iṣoro ti ṣiṣe awọn ifọwọyi ti o baamu, ṣugbọn si iyasọtọ ati ironu lopin - “ailagbara ti chimpanzee lati ṣiṣẹ pẹlu awọn aworan wiwo, awọn aṣoju, ṣaroye awọn iṣọpọ wọnyi ni ibatan si iṣoro ti a yanju, nitori lati ni ọkan gun lati awọn eroja kukuru meji, o nilo lati ni oye itumọ, i.e. ibasepọ ifẹsẹmulẹ ti iru isopọ kan. ” Nigbamii, o kọwe nipa niwaju chimpanzees tun awọn imọran ti ṣakopọ, eyiti o pinnu iṣalaye ni iṣalaye ni ipo iṣeeṣe kan nigbati o ba yanju awọn iṣẹ ṣiṣe to lagbara ati ibon.
Imọye yii ti ipele ti awọn agbara oye ti anthropoids jẹ iwa ti ara fun asiko yii ti idagbasoke ti ẹkọ imọ-ẹrọ afiwera; o wa kakiri ninu awọn iṣẹ pupọ julọ ti akoko yẹn. Akopọ awọn iṣẹ wọnyi, N.N. Ladygina-Cots kowe pe “awọn obo ni imọran ironu alakoko ti ipilẹ (oye), ni agbara ti afoyemọ alakọbẹrẹ ati ipilẹṣẹ, ati pe awọn ẹya wọnyi mu psyche wọn sunmọ ọdọ eniyan,” tẹnumọ pe “oye wọn jẹ ti agbara, ni ipilẹṣẹ yatọ si ironu imọran ti eniyan” (Ladygina-Kots N.N. Ọrọ lẹhin si iwe nipasẹ Y. Dembovsky, Psychology of the Apes. - M., 1963).
Nigbati o sọrọ ni pẹkipẹki, Nadezhda Nikolaevna ni akoko kanna, lati monograph si monograph, nigbagbogbo mu ipilẹ ipilẹ wa si imọran pe ninu ọpọlọ ti anthropoids nibẹ ni “awọn ohun pataki fun ironu eniyan” - ati pe eyi ni o pe ni monograph rẹ ti o kẹhin lori iṣẹ oye ti chimpanzees, ti a tẹjade lẹhin ìparun rẹ (Ladygina-Kots N.N. Lẹhin ti ironu eniyan. - M.: Nauka, 1965).
Gẹgẹbi a ti sọ tẹlẹ, pẹlu ikẹkọ ti ero alakoko, Ladygin-Cots ko padanu iwulo ninu iwadi afiwera ti ihuwasi iwa. Ni ọdun 1925, anfani miiran han lati mọ anfani yii: awọn tọkọtaya cots ni ọmọ kan Rudolph (Rudy), ati ihuwasi rẹ ṣaaju ọjọ-ori ọdun 5 ni a ṣe ayẹwo ati ṣe apejuwe o kan daradara ati ni gbogbo awọn aaye kanna bi ihuwasi Ioni. Awọn ọgọọgọrun ti awọn aworan ati yiya (pẹlu ẹgbẹẹgbẹrun awọn oju-iwe ti awọn ilana) gba jijin lorigenesis ti gbogbo awọn ẹda ti ihuwasi eniyan pato-pato.
N.N. Ladygina-Cotes pẹlu ọmọ rẹ. 1925
Onínọmbà ti awọn data alailẹgbẹ wọnyi mu ọpọlọpọ awọn ọdun ati ṣiṣẹ bi ipilẹ fun iṣiro lafiwe ti o fẹrẹ to gbogbo awọn ẹya ti onigbọwọ ti ihuwasi ati psyche ti anthropoid ati ọmọ naa. O da ipilẹ ti iṣẹ olokiki julọ ti o mu olokiki olokiki agbaye ti Ladigina-Kots ṣe, iwe ẹyọkan naa “Ọmọ ti Chimpanzee ati Ọmọ ti Ọkunrin kan ni Awọn ilana Ẹmi wọn, Awọn ere, Awọn iṣe ati Ilọkuro Iṣe” (1935). Eyi jẹ iṣẹ ipilẹ - 37.5 awọn aṣọ atẹwe, awọn tabili 22 pẹlu awọn aworan afọwọya ti awọn oriṣi oriṣiriṣi nipasẹ Ioni ti a ṣe nipasẹ olorin ẹranko olokiki V.A. Vatagin. Awọn ọgọọgọrun awọn aworan ti awọn chimpanzees ni afiwe pẹlu ọmọ kan ṣe aṣoju iye ominira, ipin pataki kan ti eyiti o jẹ ni ifipa nipasẹ A.F. Cotsom. Wọn darapọ mọ awọn tabili 120 ti iyatọ, iwọn keji. Awọn tabili wọnyi ṣapejuwe gbogbo awọn ẹya ti ihuwasi ti Ioni ati Rudy. Ni apapọ pẹlu awọn yiya ti Vaticanagin, wọn le ṣe akiyesi bi iru ethogram ti mejeeji chimpanzee ọdọ ati ọmọde. Nipa aṣepari awọn abuda ihuwasi ti awọn nkan mejeeji, monograph nipasẹ N.N. Ladyginoy-Cots jẹ fere encyclopedia.
Awọn ege ti o tobi ti monograph ni a tumọ lẹsẹkẹsẹ si nọmba awọn ede Yuroopu ati ki o ru anfani nla soke, eyiti o wa ninu imọ-aye agbaye fun gbogbo awọn ewadun ti o ti kọja lẹhinna lẹhinna. Eyi ni a fihan nipasẹ itumọ pipe iwe naa sinu Gẹẹsi, ti a ṣe ni 2000 lori ipilẹṣẹ ti olokiki American Primatologist F. de Waal, pẹlu ifihan ati ọrọ rẹ, ati ifihan nipasẹ awọn oko tabi aya A. ati B. Gardner.
Mo gbọdọ gba pe awọn compatriots wa ninu gbese nla si Nadezhda Nikolaevna, nitori lẹhin iku rẹ, ko si ọkan ninu awọn iwe-iranti rẹ ti ko tunṣe. Ifojuuṣe yii yoo jẹ apakan apakan atunse ọpẹ si atilẹyin ti Rector ti Ile-ẹkọ Ilu Moscow ti Ibatan International, Alamọlẹ ti Ile-ẹkọ giga ti Ile-ẹkọ Imọlẹ Russia ti S.K. Bondyreva, ati ni ọdun 2009 ẹda tuntun 2 ti “Ọmọ ti Chimpanzee ati Ọmọ Eniyan” ni ao tẹjade. Jẹ ki a nireti pe eyi nikan ni igbesẹ akọkọ si titan awọn iwe rẹ pada si awọn oluka.
Lati fun imọran ti iseda ati iwọn didun ti ohun elo ti a gbekalẹ ninu monograph “Ọmọ ti Chimpanzee ati Ọmọ Eniyan ninu Awọn ilana wọn, Awọn ẹdun, Awọn ere, Awọn iṣe ati Awọn Iṣere Anọ”, a ṣafihan (pẹlu awọn idinku kekere) awọn akoonu ti apakan akọkọ ti iwe naa.
Apakan 1 (ti sapejuwe). Ihuwasi ọmọ Chimpanzee
Ni ipin 1. Apejuwe hihan ti awọn chimpanzees
a) Oju chimpanzee kan ninu awọn iṣiro
b) Awọn ọwọ ti chimpanzee
c) Awọn ẹsẹ Chimpanzee
d) Ara ti chimpanzee kan ninu awọn iṣiro
e) Ara ti chimpanzee kan ninu ayipada
f) Oju chimpanzee kan ninu dainamiki
Ni ipin 2. Awọn ẹdun ti awọn chimpanzees, ikosile ita wọn ati iwuri ti o fa wọn
a) Irora ti excitability gbogbogbo
b) Imọlu ti ayo
iii) Irora ti ibanujẹ
Ipin 3. Awọn ilana Igbimọ Chimpanzee
a) Imọ ti itọju ara ẹni ni chimpanzee ti o ni ilera ati aisan
b) instinct agbara
c) Instinct ti nini
d) Instinct ti itẹ-ẹiyẹ ile
e) instinct ibalopọ
f) Ala ti Chimpanzee
g) Ife ominira ati Ijakadi fun ominira
h) Ebi ti itọju ara ẹni (olugbeja ati ikọlu)
i) Instinct Ibaraẹnisọrọ
Ipin 4. Awọn ere Chimpanzee
a) awọn ere ita gbangba
b) Iṣẹ ṣiṣe ti ọpọlọ ti awọn chimpanzees
iii) Ere idaraya
d) Awọn ere ti adanwo
e) Awọn ere iparun
Abala 5. ihuwasi igberaga ti chimpanzees (ẹtan, cunning)
Abala 6. Lilo Awọn irin-iṣẹ
Orí 7. Iመሰra
Ni ipin 8. Iranti ti awọn chimpanzees (awọn isesi, awọn iṣe iṣeleṣe eleyi)
Orí 9. Ede majemu (kọju ati awọn ohun)
Abala 10. Awọn ohun abinibi awọn ẹla-nla
Ni apakan 2 ti iwe, a ṣe apejuwe ihuwasi ti ọmọde ati itupalẹ pẹlu awọn alaye kanna.
Ni agbara, apejuwe ti ọmọ chimpanzee ọmọ kan ti o wa ni awọn ipo igbekun ti o jinna si iwuwasi ti ẹda ti tan lati jẹ deede ni pipe. Ranti pe Nadezhda Nikolaevna kowe iṣẹ yii ni awọn ọdun 1930, ni akoko kanna nigbati ethology n bẹrẹ lati ṣe apẹrẹ bi imọ-jinlẹ ominira, ati pe ko si ọrọ ti ilana ẹkọ eniyan ni gbogbo. Ati pe pupọ pupọ nigbamii, ni awọn ọdun 1960, ihuwasi pato-ẹya ti anthropoids ninu ibugbe adayeba, ati lẹhinna ihuwasi eniyan, di ohun akiyesi akiyesi sunmọ ti awọn alamọdaju. J. Goodall 6 ni akọkọ laarin awọn onhologists ti o ṣe agbelera iru iṣapẹẹrẹ ihuwasi ti chimpanzees, ṣugbọn tẹlẹ ninu awọn ipo aye. Ni awọn ọdun mẹwa sẹhin, awọn ọgọọgọrun ti awọn iṣẹ lori eto origenesis ti ihuwasi ati ọpọlọ ti awọn chimpanzees han, ninu eyiti a ti jẹrisi ti data Nadezhda Nikolaevna ati idagbasoke.
Itupalẹ afiwe wa ti ihuwasi ere ti awọn chimpanzees igbekun, ni ibamu si data ti Ladygin-Cotes (1935), ati ni iseda, ni ibamu si Goodall (1992) ati awọn onimọ-ọrọ miiran, ṣafihan lasan pipe wọn 7. Emi yoo funni ni apẹẹrẹ kan nibi - Nadezhda Nikolaevna ṣe apejuwe ni apejuwe awọn ẹya ti "ere adaṣe," ti afihan nipasẹ K. Gross. Ioni tú omi lati inu ago sinu ago fun igba pipẹ, o tú ọkà wo lati ọwọ si ọwọ, bbl O le ni imọran pe iru awọn iṣe bẹẹ jẹ nkan atọwọda, abajade ti igbesi aye “obo” ni igbekun, pẹlu awọn eniyan ti o le farawe lati afẹsodi. Sibẹsibẹ, o wa ni pe ni iseda, awọn ọmọ ọdọ chimpanzee ṣere ni ọna kanna. J. Goodall ṣapejuwe bi ọmọbirin ṣe fi paadi kan ti awọn kokoro pẹlu wand, ko gbiyanju lati jẹ wọn, eyini ni, wo bi wọn ṣe sa fun awọn iṣe rẹ. Apẹẹrẹ miiran jẹ awọn ere pẹlu awọn ohun inu inu, tun ṣe apejuwe leralera nipasẹ awọn onimọ-jinlẹ ninu anthropoids ninu iseda.
Lafiwe ti awọn akiyesi N.N. Ladigina-Kots fun awọn agbeka asọye ni awọn chimpanzees ati awọn ọmọde pẹlu awọn iṣẹ ethological igbalode ni a ṣe ni akọọlẹ kan nipasẹ L. Parr et al.
Ti iye kan ni alaye “apejuwe-nipasẹ-ni igbese” apejuwe afiwera ti Egba gbogbo awọn iwa ihuwasi ti ọmọde ati chimpanzee ti ọjọ-ori kanna ti o waiye nipasẹ Nadezhda Nikolaevna ni apakan 3rd ti iwe naa. Apejuwe yii wa pẹlu awọn tabili ti a mẹnuba tẹlẹ ti iwọn keji, eyiti o ṣafihan awọn ibajọra ati awọn iyatọ ninu eto ara, awọn ipilẹ ipilẹ, itankalẹ ti iduro ati ririn (ẹsẹ meji), ilọsiwaju rẹ ninu ọmọde, awọn anfani ti chimpanzees nigbati o ba ngun ni giga, lafiwe ti itọju ti ara ẹni ninu ọmọde ati chimpanzee . Awọn tabili pupọ nọmba ṣafihan ibajọra ninu ikosile ti awọn ẹdun ipilẹ ati iyatọ ninu awọn ẹdun ọkan diẹ sii ti idagẹrẹ, bakanna bi ibajọra ti awọn ọgbọn imọ-ẹrọ alakọbẹrẹ ati aisun ti awọn chimpanzees ni imudarasi awọn ọgbọn arekereke ti awọn irinṣẹ nini ati awọn gige gige.
Itọju ti ara ẹni fun awọn eniyan ati awọn chimpanzees
(nipasẹ Ladygina-Cotes, 1935)
Nadezhda Nikolaevna Levin: “Awọn ibajọra ti ọmọ ti chimpanzee pẹlu ẹlẹgbẹ eniyan ni a rii ni awọn aaye pupọ, ṣugbọn nikan pẹlu akiyesi alaragbayida ti awọn ọmọ-ọwọ mejeeji ni imọ-jinlẹ, iṣere, awọn idanimọ ẹdun, o jẹ pataki nla nigbati o ba ṣe afiwe ihuwasi wọn ni awọn ipo aiṣedeede ti onigbọwọ - ni diẹ ninu awọn oriṣi awọn ere alagbeka, iparun, awọn ere idaraya, awọn ere ti igbidanwo), ninu iṣafihan ita ti awọn ikunsinu akọkọ, ni awọn iṣe atinuwa, diẹ ninu awọn ọgbọn iyọdapada, ni awọn ilana ọgbọn alakọbẹrẹ sah (iwariiri, akiyesi, idanimọ, iṣọnilẹnu), ni awọn ohun didoju, .. ṣugbọn ni kete ti a bẹrẹ lati jinle onínọmbà wa ati gbiyanju lati fa awọn ami dogba laarin awọn iwa ihuwasi kanna ni awọn ọmọ mejeeji, a gbagbọ pe a ko ni anfani lati ṣe eyi, ati fi agbara mu lati fi awọn ami aidogba, yipada nipasẹ orita ni itọsọna ti chimpanzee, lẹhinna ni itọsọna ti eniyan. Ati ni abajade ikẹhin, a ṣe akiyesi iyatọ iyapa ti awọn ẹda mejeeji. Ati ni ipari o wa ni pe awọn ami-pataki ti ẹda pataki ti a mu fun lafiwe, diẹ sii nigbagbogbo chimpanzee n ni eti lori eniyan kan, awọn agbara opolo ti o ga julọ ati diẹ sii wa si aarin ti akiyesi onínọmbà wa, diẹ sii nigbagbogbo chimpanzee jẹ alaitẹgbẹ si wọn ninu eniyan. ”
Gbogbo eyi ni a fihan daradara ninu tabili alaye ni opin iwe naa, nibiti awọn data afiwera sanlalu lori psyche ti chimpanzees ati ọmọ ti wa ni eto. Tabili naa pẹlu awọn ami ori 51. Gbogbo awọn ihuwasi ti pin si awọn ẹka mẹjọ:
Lafiwe ti awọn ifiweranṣẹ ati awọn gbigbe ara,
• ifiwera ti ita ikosile ti awọn ẹdun,
• ifiwera ti stimuli ti o fa awọn ikunsinu ipilẹ,
• ifiwera ti awọn iṣe iṣe,
• lafiwe ere
Afiwe ti awọn ami-fẹfẹ ti o lagbara,
Lafiwe ti awọn ami ihuwasi ti ọgbọn,
• lafiwe ti awọn ogbon - awọn isọdọtun isọdi.
Fun iwa kọọkan, “awọn iwa ihuwasi iyasọtọ tabi ni pimpanzees”, “awọn ihuwasi ti o jọra ni awọn ilu pimpanzees ati awọn ẹgbẹ ẹlẹgbẹ rẹ”, “awọn ihuwasi ti o ni pato tabi eniyan pataki julọ” ni a fihan. Awọn ibajọra ati awọn iyatọ ninu iseda ti awọn ere diẹ han ni tabili.
Tabili. Awọn ibajọra ati awọn iyatọ ninu iseda ti awọn ere diẹ ninu awọn chimpanzees ati eniyan
Lafiwe ti awọn ere ni awọn chimpanzees ati eniyan
Awọn ihuwasi ti ihuwasi, pataki tabi eniyan lasan
Awọn ihuwasi ti o jọra ni awọn chimpanzees ati awọn ẹgbẹ ẹlẹgbẹ eniyan
Awọn ihuwasi iyasọtọ tabi awọn ilẹ chimpanzees nipataki
Si sọkun ni ipari ti ko pari
Idije ni ṣiṣiṣẹ, mimu, mu kuro, ija, ifẹ si lati sá kuro lọwọ lagbara, lepa alatako alailagbara
Malice ni ipari ti ko pari
Fẹ lati tọju dipo ki o wa
Tọju dara julọ
Tọju ki o wa
(nipasẹ Ladygina-Cotes, 1935)
O ti rii pe, fun apẹẹrẹ, nigbati ti ndun tọju ati wa, awọn chimpanzee masquerades bi boju-boju kan, lakoko ti ọmọ naa tọju pẹlu apẹrẹ lọna ti o dara.
Iru ajo yii ti ohun elo kii ṣe fun nikan ni imọran ti o jinlẹ nipa iwọn didun ati iseda ti data pataki julọ ti a gba, ṣugbọn fun oniwadi ode oni o le ṣe iranṣẹ bi iru iwe matrix kan, “tabili loorekoore” ninu eyiti awọn sẹẹli ti o ṣofo ti kun lati igba de igba tabi akoonu ti awọn ti a mọ ni pato. Nitorinaa, iwadii ode oni ngbanilaaye lati ṣafikun si iwe “Awọn ihuwasi ti o jọra ni awọn chimpanzees ati awọn akẹgbẹ eniyan” gbogbo lẹsẹsẹ ti awọn iṣẹ oye oye ti o ko si ni awọn alakọbẹrẹ, ṣugbọn jẹ diẹ sii tabi kere si iru ni anthropoids ati awọn ọmọde labẹ ọdun 3 ọjọ-ori. Iwọnyi pẹlu idanimọ-ara ẹni ati oye ti awọn ero awọn alabaṣiṣẹpọ (yii ti ẹmi), agbara lati “ṣe iyasọtọ awujọ lawujo” ati “ẹtan ti o mọ”, agbara lati ṣe idanimọ awọn iṣedede ati awọn ọna miiran ti ero inu. Agbara lati fa, eyiti akọkọ ṣe apejuwe nipasẹ N.N., tun jẹ ti ẹka yii. Awọn iyaafin Ladygina. Lọwọlọwọ ṣiṣẹ nipasẹ M.A. Vankatova (M. Vancatova) fihan pe ifarahan lati fa ti han ni gbogbo awọn iru anthropoids, ati awọn yiya wọn jọra yiya awọn ọmọde ti o wa labẹ ọdun 3.
Ọkan ninu awọn apẹẹrẹ ti o ṣafihan julọ julọ ti bii N.N. Ladigina-Kots n gba idagbasoke ati afikun - eyi jẹ ibeere nipa awọn agbara ede ti awọn anthropoids igbalode. Nadezhda Nikolaevna ṣe apejuwe “ede majemu” ti ibaraẹnisọrọ rẹ pẹlu Ioni. Gẹgẹbi awọn oniwadi miiran ti awọn ọdun yẹn, ko rii eyikeyi ninu awọn ami ti oye agbọye ọrọ (ayafi fun nọmba to lopin ti awọn aṣẹ ti a fi kalẹ pataki), tabi eyikeyi awọn ami-ọrọ miiran ni awọn ibẹrẹ ti eto ifihan ami keji, eyiti o ṣe akiyesi ninu iwe rẹ.
Awọn ijinlẹ Amẹrika ti ode oni ṣe ipa wa lati tun ipinnu yii pari. O wa ni gbangba pe awọn apes anthropoid, “ti a gba” lati ọjọ-ori sẹyìn ju Ioni, ati dagba ni agbegbe agbegbe ti o niraju ati kikun-kikun, le Titun awọn ede lakaye - awọn analogs ti kii ṣe sonic ti o rọrun julọ ti ede eniyan (Amslen, Yerkish) fun sisọ pẹlu eniyan ati kọọkan miiran ọ̀rẹ́. Ohun ti o yanilenu julọ ni pe wọn le lẹẹkọkan (gẹgẹ bi awọn ọmọde ṣe) bẹrẹ lati ni oye didamu ọrọ eniyan, pẹlupẹlu, wọn loye kii ṣe awọn ọrọ ti ara ẹni nikan, ṣugbọn awọn gbolohun ọrọ gbogbo, ni oye ṣiṣalaye ti sisọ ọrọ eniyan ni ipele ti awọn ọdun-ọdun 2.
Ladygina-Kots ninu iwadii rẹ ni akọkọ lati ṣe afiwe ifura si itan ti ara rẹ ninu digi ti anthropoid ati ọmọ kan, ti o ṣe idanimọ awọn ipele 7 ti o jọra ti idagbasoke ibẹrẹ ti agbara yii ati fihan pe titi di ọdun mẹrin ọdun chimpanzee ko ṣe idanimọ ara rẹ ninu digi, eyiti o wa papọ patapata pẹlu data igbalode. O kọkọ rii pe chimpanzee nlo idari tọka.
Lilo ika itọka nipasẹ ọmọde ati chimpanzee (ni ibamu si Ladygina-Cots, 1935)
Ko ṣee ṣe lati darukọ pe Nadezhda Nikolaevna funni ni ẹri pupọ pe Ioni ni ọjọ-ori pupọ (titi di ọdun mẹrin) nigbagbogbo ṣe akiyesi nigbagbogbo kii ṣe ihuwasi ti awọn eniyan ti o wa ni ayika rẹ, ṣugbọn awọn ero wọn tun, awọn iṣe ẹsun wọn. Ni awọn ipo oriṣiriṣi, o ṣafihan, ninu ọrọ rẹ, "awọn iṣẹ mọọmọ, etan, ete ti ọgbọn." Nadezhda Nikolaevna ko kọ nipa eyikeyi awọn iyatọ laarin ọmọ ati chimpanzee, sibẹsibẹ, o ṣe pataki lati ṣe akiyesi pe oun ni akọkọ lati fa ifojusi si ẹgbẹ yii ti chimpanzee psyche. Gẹgẹbi ninu ọpọlọpọ awọn ọran miiran, nibi o wa niwaju rẹ fun igba pipẹ, nitori iwadi ti gbọgán awọn abala wọnyi ti ihuwasi - yii ti ẹmi (awoṣe ọpọlọ), iṣọpọ awujọ, oye machiavellian, jẹ ọkan ninu awọn agbegbe pataki julọ ati sanlalu ti iwadii igbalode bi ethologists (ni iseda), ati awọn onimọ-jinlẹ.
Tẹsiwaju itupalẹ afiwera ti ọpọlọ ọmọ ati awọn chimpanzees, N.N. Ladygiga-Cots Levin: “Ati nikẹhin, a wa ninu eniyan iru awọn ami pataki kan pato ti a ko le rii ni chimpanzees ati eyiti o ṣubu kuro ni aaye ti afiwera wa, iwọnyi jẹ: lati inu ẹgbẹ awọn ami-ara ati ti ihuwasi - inaro inaro ati gbigbe ni ọwọ, ni aaye ti instincts - onomatopoeia si ohun ti eniyan, ni aaye ti awọn ẹdun - iwa, altruistic ati apanilẹrin awọn ikunsinu, ni aaye ti instincts instincts - iṣẹ iyanilẹnu ti ohun-ini, ni aaye ti awọn imọ-ọrọ awujọ - ibaraẹnisọrọ ibaramu ṣeto alafia ni isalẹ awọn ẹda ti o duro, .. ninu aaye ti awọn ere - ẹda, wiwo ati ere ere, ni aaye ti oye - oju inu, ọrọ ọgbọn ti o nilari, kika, ni aaye awọn isesi - ilọsiwaju ti awọn ọgbọn lojumọ ti pataki, niwaju imuni-oye ati ọgbọn-iwoye -sawọn amọdaju ti awọn amọdaju.
Ni ida keji, o jẹ ohun iyanu pe a ko rii iwa ẹlẹyọkan ọpọlọ kan ni awọn chimpanzees ti kii yoo jẹ iwa ti eniyan ni ipele kan tabi omiiran ti idagbasoke wọn. ”
Pelu ọpọlọpọ awọn ibajọra ni ọpọlọ ti anthropoids ati awọn eniyan ti a fihan nipasẹ rẹ, Nadezhda Nikolaevna ko gba pẹlu ero R. Yerks pe awọn chimpanzees “fẹrẹ to eniyan”. O tẹnumọ pe "wọn jẹ laiseaniani ẹranko ati ni ọna rara awọn eniyan, ṣugbọn awọn ẹranko ti o duro pẹkipẹki si irin-ajo akọkọ ti awọn pẹtẹẹsì, ti a pe ni anthropogenesis."
Awọn oniwadi ode oni tun ni awọn aaye wiwo oriṣiriṣi lori ọrọ yii. Jomitoro nipa alefa ti ibajọra ati awọn iyatọ ninu awọn agbara oye ti anthropoids ati eniyan yoo tẹsiwaju fun igba pipẹ ati pe ko ṣee ṣe lati pari. Nitorinaa, ni ipari, Emi yoo fẹ lati toka awọn ọrọ ti oko tabi aya A. ati B. Gardner, ọkan ninu awọn aṣáájú-ọnà ti imọ-ọpọlọ ẹranko, ti a kọ tẹlẹ ni opin orundun 20: “Ko si idena ti o gbọdọ parun, ko si ọgbun nipasẹ eyiti afara gbọdọ kọ, ko si agbegbe ti ko ṣiṣẹ ti o nilo lati ṣawari ”” (Gardner B.T., Gardner R.A., Van Catfort T.E. Kíkọ́ Languagedè Adití sí Chimpanzees. NY, 1989).
Sketch kukuru ti a fun ni ti iṣẹ Nadezhda Nikolaevna Ladygina-Kots, bi o ti dabi si mi, tọka pe o ṣe ifunni nla si iwadi ti “agbegbe aimọ” - awọn gbongbo ti ibi ti ọpọlọ eniyan.
Awọn fọto jẹ iteriba ti iṣakoso ti Ile-iṣẹ Ile ọnọ Darwin ti Ipinle.
5 Ladygina-Kots N.N. Iyatọ ninu nọmba awọn chimpanzees. - Ed. Ile ẹkọ ijinlẹ ti sáyẹnsì ti GSSR, 1945. A ṣe itumọ ọrọ yii si Gẹẹsi, ati ọpẹ si eyi, ilowosi ti Ladyginoy-Kots si iwadi ti agbara awọn ẹranko lati ṣe alaye quantify di olokiki ni okeere.
6 Goodall J. Chimpanzees ni Iseda: ihuwasi. - M.: Aye. Odun 1992.
7 Wo, fun apẹẹrẹ, Zorina Z.A. Awọn ere Eranko // Awọn ẹkọ oniye, 2005. Nọmba 13-14.
Agbara ti chimpanzee fun iranlọwọ ti ara ẹni pọ ju ti a ti ṣe yẹ lọ
Lakoko awọn adanwo, awọn alakọja ara ilu Amẹrika de si ipinnu pe awọn chimpanzees, eyiti a ro pe awọn alakọọkan, ni agbara giga fun awọn iṣẹ apapọ apapọ.
Awọn onimo ijinlẹ sayensi tẹjade awọn abajade ti iṣẹ wọn ninu iwe iroyin PNAS. Gẹgẹbi Ọjọgbọn Faranse de Val sọ, gbogbo awọn adanwo iṣaaju ti o ṣe lori chimpanzees kii ṣe ipinnu patapata, nitori wọn ko fun awọn ẹranko ni aye lati ṣafihan awọn agbara wọn ni kikun fun iṣẹ ṣiṣe apapọ. Idi fun eyi, ni ibamu si Ọjọgbọn, ni pe awọn obo ko ni aye lati fi iya jẹ ti awọn arakunrin ẹlẹgbẹ wọn ti o mu awọn abajade iṣẹ wọn lati awọn obo miiran.
Chimpanzees ti ṣafihan agbara giga kan fun iranlọwọ ti ara ẹni.
Lati ṣe idiwọ aafo yii, ọjọgbọn naa ati awọn ẹlẹgbẹ rẹ gbe awọn chimpanzees mọkanla duro si ile itọju pẹlu oluṣọ. A ṣeto oluṣọ ni iru ọna ti o ṣii nikan nigbati awọn okun fa fa nipasẹ okun ti o so mọ ideri. Lakoko awọn wakati 96 ti idanwo naa pẹ, awọn alakọbẹrẹ kọ silẹ lori awọn ọran mẹta ati idaji ẹgbẹrun eyiti awọn obo ti ṣakojọpọ daradara. Ni igbakanna, awọn ija ati awọn ija miiran bẹrẹ si han kere pupọ ju ti tẹlẹ lọ.
Awọn obo yẹn ti o jẹ eso eso iṣẹ lọwọ awọn eniyan miiran jẹ iya loju awọn ọmọ ẹgbẹ ti odidi.
Pẹlú eyi, awọn chimpanzees kii ṣe afihan agbara wọn nikan fun iṣelọpọ apapọ ati awọn iṣe ṣiro, ṣugbọn tun ṣalaye ironu awujọ. Nitorinaa, wọn bẹrẹ lati fi iya jẹ “awọn oṣiṣẹ” ti aṣẹ naa pẹlu iranlọwọ ti awọn fifun ati awọn geje. Gẹgẹbi awọn onimọ-jinlẹ, awọn abajade ti awọn adanwo wọn fihan pe ifowosowopo laarin awọn chimpanzees ni ipilẹṣẹ atijọ ati pataki igbekale itankalẹ.
Ti o ba fa irun ori chimpanzee kuro, labẹ rẹ o le wa awọn iṣan iṣan lagbara.
Eyi ni a fọwọsi nipasẹ otitọ pe chimpanzee jẹ iyalẹnu, nipasẹ awọn ajohun eniyan, ni agbara (akọbi chimpanzee akọ ti o to iwọn kilo 70 le ṣe idagbasoke nipa igbiyanju kanna bi akọ agba ti o ni ilọpo meji). Ti o ba fẹ, o le tẹ awọn ọpa irin pẹlu iwọn ila opin ti 1,5 cm. Pẹlu iru awọn ipo bẹ, ipa nla ati agbara ibinu pupọ (awọn obo ati awọn eniyan ni o ni ibinu pupọ laarin awọn alakọbẹrẹ), wọn le fa awọn oluṣeja naa ya si awọn nkan, eyiti wọn ṣe nigbakan nigba ti o ba de si awọn ija ija laarin awọn ibẹwẹ fun olori. Sibẹsibẹ, ninu adanwo yii, wọn ni opin nikan nipasẹ ipa ti ara ti ina, eyiti o ni imọran pe ibi-afẹde wọn kii ṣe ijiya, ṣugbọn eto ẹkọ ti awọn "awọn ẹlẹṣẹ."
Ti o ba rii aṣiṣe, jọwọ yan nkan ọrọ ki o tẹ Konturolu + Tẹ.
Awọn obo ko ni anfani lati ni oye awọn gbolohun ọrọ ti o nira, lakoko ti ọmọ kekere ṣe irọrun pẹlu iṣẹ ṣiṣe.
Awọn onimọwe lati Lọọsi ti Edinburgh (Ilu Scotland) fihan pe awọn onibajẹ le ma jẹ agbara ti oye ede eniyan bi awọn onimo ijinlẹ sayensi ṣe ro. Ijabọ iwadii ti o wa ninu atẹjade Imọ. Ohun afoyemọ ti nkan naa ni a le rii ni ibi.
Ni iṣaaju, awọn onimọ-jinlẹ gba pe awọn eniyan ni agbara lati ni oye itumọ ti awọn gbolohun kọọkan ninu gbolohun ọrọ ti o munadoko, lakoko ti awọn ẹranko miiran, paapaa mọ itumọ ti awọn ọrọ kọọkan, ko ni anfani lati ṣe idanimọ awọn ọrọ wọnyi ni pipe ati kọ ipilẹ iṣe ipoyeye ti gbolohun naa. Gẹgẹbi ero yii, awọn eniyan ni a tọka si bi “dendrophils,” lakoko ti gbogbo ohun alãye miiran pẹlu ọpọlọ ti ko dagbasoke ni a tọka si bi “dendrophobes”.
Gbẹkẹle “dendro” ni a lo nibi nitori ipilẹ ilana ipogun le ni aṣoju bi igi kan, awọn ẹka eyiti o jẹ awọn ẹgbẹ sintetiki - awọn apakan ti gbolohun kan ninu eyiti awọn ọrọ sopọ mọ pẹkipẹki. Fun apẹẹrẹ, gbolohun ọrọ “John lu bọọlu” le ṣee pin si gbolohun ọrọ “John” ati ẹgbẹ ọrọ-iṣe “lu bọọlu”. Ẹgbẹ-ọrọ-ọrọ ti pin si ọrọ-iṣe ati ọrọ-ọrọ. Ni awọn ọran ti o nira sii, ẹgbẹ-ọrọ-ọrọ le pẹlu awọn ifuni ni ọpọlọpọ, fun apẹẹrẹ, “tii ati kọfi mu”. Awọn eniyan ni irọrun ṣe idanimọ iru awọn iṣelọpọ idiju, ṣugbọn kii ṣe ẹranko fun eyiti, ni ibamu si Fitch, awọn ifenisoro nigbagbogbo wa ni awọn ẹgbẹ oriṣiriṣi: “tii mu” ati lọtọ, “kọfi” funrararẹ.
Lati jẹrisi idawọle yii, awọn onkọwe ṣe afiwe ifura ti bonobo pygmy chimpanzees ( Ohun paneli) ti a darukọ Kanzi pẹlu ọmọ ti ọdun 2-3 fun awọn ẹgbẹ 660, fun apẹẹrẹ, “ṣafihan omi gbona” tabi “tú omi tutu sinu ikoko kan.” Ẹranko naa ti pari 71.5 ida ọgọrun ninu awọn ẹgbẹ, lakoko ti ọmọ naa - 66.6 ogorun. Iru abajade giga fun ọbọ kan, ni ibamu si awọn onimo ijinlẹ sayensi, le ṣe alaye nipasẹ oye ti itumọ ti awọn ọrọ kọọkan, ṣugbọn kii ṣe ti gbogbo gbolohun ọrọ.
Lati yọkuro ṣeeṣe yii, awọn linguists ṣe agbekalẹ lẹsẹsẹ miiran ti awọn adanwo ninu eyiti a ti dabaa awọn ẹgbẹ ti o so pọ, fun apẹẹrẹ, “fi awọn tomati sinu epo” tabi “fi ororo si ori awọn tomati”. Wọn nilo oye ti aṣẹ ila ti gbolohun. Kanzi pari ni awọn iṣẹ ṣiṣe ni aṣeyọri ni 76.7 ogorun ti awọn ọran. Eyi fihan pe awọn chimpanzees ni anfani lati ṣe akiyesi sintasi, iyẹn ni, awọn ọna apapọ awọn ọrọ. Sibẹsibẹ, awọn agbara Kansi ni apakan yii ni opin. Kanzi ko le ṣe awọn ofin naa ni deede ti wọn ba darapọ ọpọlọpọ awọn arabinrin: “fi wara han mi ati aja kan” tabi “mu Rose fẹẹrẹ ati aja kan”. Ni gbogbo ọrọ, chimpanzee foju ọkan ninu awọn ọrọ naa han ati fun apẹẹrẹ, fun aja nikan tabi mu fẹẹrẹ nikan. Ni apapọ, Kansi ni anfani lati ṣe deede ti o pa ida 22 nikan ti awọn ẹgbẹ ti o nira, lakoko ti ọmọde - 68 ogorun. Awọn onimọwe lọrọwe daba pe abajade yii jẹ nitori otitọ pe chimpanzee ṣe akiyesi ọkan ninu awọn orukọ-ọrọ bi ọrọ lọtọ, ko ni nkan ṣe pẹlu iyoku gbolohun naa. Itumọ ti o ye nilo agbọye pe awọn ifọrọsọ mejeeji si wa ni ọrọ-ìse kanna. Nitorinaa, onimọ-jinlẹ pari, Kanzi jẹ "dendrophobic." Kanzi jẹ chimpanzee ọkunrin ti arara tabi Bonobo ti o kopa ninu iwadi lori ẹkọ ede fun awọn obo. Ni oye, o jẹ afiwera si ọmọ kekere kan. Ẹran naa n ba awọn onimọ-jinlẹ sọrọ nipa lilo keyboard pẹlu awọn lexigrams - awọn aami ti o tumọ awọn ọrọ. Ni apapọ, Kanzi mọ diẹ sii ju lexicogram 348, ati pe o ṣe akiyesi diẹ sii awọn ọrọ 3,000 nipasẹ eti. Awọn adanwo ti fihan pe awọn chimpanzees ni agbara lati ronu l’ara ati ni anfani lati lo awọn kọju ti o faramọ ni awọn ipo titun.Sibẹsibẹ, awọn onimọ-ede, awọn onimọ-jinlẹ ati awọn onimọ-jinlẹ tọka si ailagbara gbangba ti awọn obo lati kọ awọn gbolohun ọrọ ati agbara ailagbara lati sọ awọn ọrọ ni iranti.