Ibugbe won ni Afirika. Wọn n gbe ni ariwa apa kọntin naa, wọn ngbe aginmi-aginju ati awọn asale, awọn oke-nla ati awọn agbegbe apata. Ara gigun 130 - 160 cm, iga ni awọn o rọ nipa mita 1, gigun iru gigun ipari 20 cm, ati iwuwo ẹranko 40 - 140 kg. Awọn ọkunrin wuwo julọ pupọ ati iwuwo ju awọn obinrin lọ. Ara naa jẹ ipon, awọn ẹsẹ jẹ ti gigun alabọde, ori jẹ gigun. Awọn iwo de ipari ti 70cm ati, lẹẹkansi, ninu awọn obinrin wọn kuru. Nipa ọna, awọn iwo ti awọn bovids dagba ni gbogbo igbesi aye wọn. Awọn iwo oju ti wa ni wọ lori awọn ohun mimu egungun ti o wa lori awọn outgrowth ti awọn egungun iwaju. Awọn etí jẹ dín, kekere, oju kere. Ni gbogbogbo, àgbo maned, gẹgẹ bi ipinya, ti wa laarin awọn àgbo ati awọn ewurẹ. Awọ awọ naa jẹ grẹy-brown, tabi brown ina. Awọn agbọn jẹ funfun, tun funfun lori inu ti awọn ese ati rinhoho lori ikun. Aṣọ fẹẹrẹ jẹ iwuwo pẹlu aṣọ kukuru kukuru. Ẹran naa ko ni irungbọn, ṣugbọn awọn ọkunrin dagba ọgbọn kan ni ọrùn wọn. Ọkunrin naa dagba, ohun-ọṣọ ọrun ọpẹ rẹ, paapaa de ilẹ. Ati ki o sibẹsibẹ won ko ba ko tan awọn ti iwa stinky “ewúrẹ ewúrẹ”. Awọn ẹranko ti o ni itara ati akiyesi, pẹlu gbigbọran ti o dara ati ori olfato. Nla fo lori awọn okuta apata, ṣugbọn ni ṣiṣi, wọn jẹ ipalara. O ko le wa ni fipamọ nipa ọkọ ofurufu, wọn ma n di taba nigbagbogbo lori aaye, bi ẹnipe a ti gbe wọn ga.
Awọn ọkunrin dari igbesi igbesi aye idaabobo kan. Awọn obinrin ṣẹda awọn ẹgbẹ kekere: awọn iya ati awọn ọmọ-ọwọ wọn. Wọn jẹ koriko ati awọn ewe. Ni igba pipẹ wọn le ṣe laisi omi, nini ọrinrin lati alawọ ewe. Nigbagbogbo rin kakiri lori awọn ijinna kukuru ni wiwa ounje. Ti o ba wa si omi, o mu ni ọpọju. Wọn ṣe igbesi aye nṣiṣe lọwọ ni dusk ati ni alẹ, lakoko ọjọ wọn sinmi ati sun. Wọn ni awọn ọta pupọ - amotekun, lynx kan, jijoko, ati ọkunrin kan ti o sode fun ẹran ati irun-agutan.
Ni ibẹrẹ akoko ibarasun, awọn ọkunrin bẹrẹ ogun fun ẹtọ lati gba harem kekere kan. Eyi nigbagbogbo ṣẹlẹ ni aarin Igba Irẹdanu Ewe. Awọn eniyan ti o lagbara julọ darapọ mọ awọn ẹgbẹ ti awọn obinrin. Ṣugbọn ni akọkọ, ogun jẹ eyiti ko ṣee ṣe. Na ni ẹsẹ ki o rẹ ori silẹ, awọn ọkunrin gba iduro ija. Ti ọkan ninu wọn ko ba gba imurasilẹ, lẹhinna awọn àgbo naa kaakiri. Ati pe ti wọn ba ni nija kọọkan, lẹhinna wọn ko pẹlu awọn iwo ati gbiyanju lati Titari alatako si ilẹ. Akọkunrin ti o bori n ṣafihan ẹgbẹ kan ti awọn obinrin. Oyun yoo mu ọjọ 160. A bi ọkan tabi meji. Lẹhin ti gbẹ ati isinmi, awọn ọmọ wẹwẹ duro lori ẹsẹ wọn ki o mu wara iya wọn. Laipẹ laipe wọn tẹle iya wọn ati deftly fo lori awọn apata. Ifunni miliki yoo ṣiṣe ni oṣu mẹrin 4, lẹhinna awọn ọmọ rẹ ti o dagba dagba ifunni awọn ounjẹ ọgbin tiwọn.
Irisi
Àgbò Maned (Ammotragus lervia) gba ipo agbedemeji laarin awọn àgbo ati awọn ewurẹ. Gigun ti ara rẹ jẹ lati 1.3 si 1.7 m, ipari ti iru jẹ 15-25 cm, giga jẹ lati 75 si 110 cm, iwuwo awọn ọkunrin jẹ lati 100 si 145 kg, ati awọn obinrin jẹ 40-55 kg nikan. Awọn irun-ofe ti awọn àgbo wọnyi jẹ alagara tabi pupa-brown, ẹgbọn kekere, rinhoho lori ikun ati inu ti awọn ese jẹ funfun. Ni ipilẹ iru iru jẹ awọn keekeeke ti o fun ẹranko ni olfato ewurẹ. Ninu awọn ọkunrin, idagba nla (“irungbọn” tabi “mane”) ni a ṣẹda lori ọrun ati àyà lati irun rirọ gigun, nigbakan iru iru idadoro tun le bo iwaju awọn àgbo na, ti o jẹ idi ti wọn fi fun orukọ wọn. Ori ti àgbo maned ti wa ni oju pẹlu awọn oju nla ati awọn etí kekere, aṣọ-aṣọ jẹ ipon, bristly, ti gigun alabọde. Awọn abo mejeeji ni awọn iwo, ṣugbọn ninu awọn ọkunrin wọn tobi, ṣe apejuwe semicircle kan loke ẹhin ati pe o le de gigun to 85 cm.
Habitat ati igbesi aye
Wọpọ àgbò maned ni ariwa Afirika, sakani wọn wa lati Ilu Morocco ati Western Sahara si Egipti ati Sudan. Wọn ngbe aginju ati asale-aginju, nifẹ si awọn apata ati awọn ẹkun gbigbẹ. Awọn àgbo maned jẹ eewu pupọ, wọn gun awọn oke giga ti o dara julọ ju awọn àgbo miiran lọ, wọn fo daradara si 2 m ni iga ati pe o le yarayara sọkalẹ lati okuta kan. Nigbati ewu, awọn àgbo ko sa, ṣugbọn di ni aye. Wọn jẹ iṣẹ, bi ọpọlọpọ awọn olugbe ti awọn agbegbe aginju, nipataki ni dusk ati ni alẹ.
Ounje
Jẹun àgbò maned onírúurú koriko: ewe, ewe ati iwe-igi ti awọn meji (ni apapọ, wọn lo diẹ ẹ sii ju awọn irugbin ọgbin 79 fun ounjẹ). Ounjẹ ti awọn agutan yatọ da lori akoko: ni igba otutu, ọpọlọpọ awọn ewe (86%), ni orisun omi ati igba ooru - awọn meji (60%). Ti ko ba si awọn orisun ṣiṣi ti omi nitosi, awọn àgbo maned le ṣe laisi rẹ fun ọpọlọpọ awọn ọsẹ, fifa ìri owurọ lati awọn ewe ati koriko. Wiwa omi, wọn mu pupọ ati pe, ti o ba ṣeeṣe, paapaa dubulẹ ninu omi.
Ihuwasi Awujọ ati Idapada
Awọn ẹranko wọnyi n gbe ni awọn ẹgbẹ kekere ti o ni awọn obinrin, iru-ọmọ wọn ati ọkunrin kan, ti o ni ẹtọ lati darí iru agbo ni awọn ija si awọn ọkunrin miiran, ninu eyiti awọn abanidije ba awọn iwo ati nigbami gbiyanju lati Titari ọta si ilẹ pẹlu awọn iwo.
Gon y àgbò maned le waye ni eyikeyi akoko ti ọdun, ṣugbọn nigbagbogbo ṣubu ni isubu. Awọn abo le loyun ni ọjọ-ori ti oṣu 8, ṣugbọn igbagbogbo ni idagbasoke ti waye ni ọjọ-ori ti o to oṣu mẹẹdọgbọn. Awọn ọkunrin, nitori idije pẹlu awọn ọkunrin agbalagba, nigbagbogbo ko ni ọmọ ti to ọdun mẹta. Oyun lo fun ọjọ 150-165, ṣaaju fifun ọmọ, awọn obinrin ni awọn aaye ti ko ṣee ṣe fun awọn apanirun: awọn ijade apata ati awọn oke giga. Nigbagbogbo 1-2 (awọn ṣọwọn 3) awọn ọmọ ni a bi ni iwuwo 4,5 kg kọọkan, lakoko awọn ọdun ifunni, pẹlu ọpọlọpọ awọn obinrin ti o jẹ ounjẹ nigbagbogbo n fun awọn ibeji. Ni opin ọjọ, awọn ọmọ tuntun le ti deftly tẹlẹ lori awọn apata. Lẹhin ọsẹ kan, awọn ọdọ-agutan bẹrẹ lati jẹ koriko, ṣugbọn iya naa tẹsiwaju lati fun wọn ni wara fun wọn fun awọn osu 3-5. Ni ọjọ-ori ti awọn ọsẹ mẹta, awọn eyin ọmọ bẹrẹ lati bẹrẹ ni awọn ọmọ rẹ.
Ipo itoju
Àgbò lati igba atijọ, wọn ti lepa nipasẹ awọn agbegbe bii Tuaregs, jẹ orisun pataki ti ẹran, irun-agutan, awọ ati awọn isan fun wọn. Nitori awọn ọna ode ode oni pẹlu lilo awọn ohun ija, nọmba awọn àgbo maned ti ṣubu ni aiṣedede ni awọn ewadun to ṣẹṣẹ, ati pe wọn ti wa ni atokọ bayi ni Akojọ Pupa IUCN pẹlu ipo awọn eewu ti o wa ninu ewu.
Apejuwe ti awọn àgbo maned
Giga ni awọn kọnrin jẹ 80-100 centimeters, gigun ara wa lati 135 si 165 centimeters.
Awọn obinrin wọn iwuwo kilogram 35-60, ati awọn ọkunrin wọn lọpọlọpọ pupọ - kilo 100-140. Gigun awọn iwo naa de 80 centimita, ati ipari iru iru ko kọja 25 centimeters.
Awọn iwo ti awọn àgbo maned jẹ iru awọn iwo ti awọn iyipo Caucasian, iwọn-ilawọn wọn jẹ onigun mẹta ni apẹrẹ, ati pe a ṣẹda agbekalẹ nipasẹ awọn ọna atẹgun ti o ṣe akiyesi.
Nipa ṣiṣe ti ara, awọn àgbo maned dabi diẹ ewurẹ ti o ni iwo nla. Awọ awọ jẹ alawọ-iyanrin. Isọtẹlẹ jẹ tutu. Irun gigun gun lori ọrun ati àyà, lara igi afọwọ, nibiti orukọ ti wa. Gẹgẹbi ofin, ọgbọn fẹẹrẹ fẹẹrẹ ju isinmi ti ndan lọ. Ipa naa kuru, awọn keekeke wa ni apakan isalẹ rẹ. Awọn ẹsẹ ni o lagbara pẹlu hooves didasilẹ. Iru awọn hooves ko ni isokuso paapaa lori awọn oke oke giga.
Àgbò Maned (Ammotragus lervia).
Igbesi aye Ọdọ Agutan
Awọn ẹranko wọnyi ni a tọju, gẹgẹbi a ti sọ, nipasẹ awọn ẹgbẹ idile. Titi di akoko akoko ojo, diẹ ninu awọn ẹgbẹ ti awọn àgbo maned ni a darapọ mọ agbo nla kan, gbogbo awọn ti awọn ọmọ ẹgbẹ wọn papọ nwa fun ounjẹ ati isinmi. Awọn àgbo maned kii ṣe awọn ẹranko ilẹ.
Awọn àgbo maned ngun daradara ati pe o n ṣiṣẹ, bii ọpọlọpọ olugbe awọn agbegbe aginju, nipataki ni dusk ati ni alẹ.
Ni wiwa ounje, wọn ṣe awọn rin kakiri gigun. Wọn lọ lati wa ounjẹ ni owurọ, lakoko ti awọn egungun oorun oorun ko jẹ eyiti wọn ko ndin.
Lati ooru ti ko ṣeeṣe, awọn agutan tọju ninu iboji, ni ibi ti wọn jẹ ounjẹ. Ni irọlẹ, nigbati ooru ba dinku pupọ, wọn tun bẹrẹ lati wa ounje.
Awọn àgbo maned lagbara lati duro laisi omi fun igba pipẹ. Ti oju-ọjọ ba gbona, lẹhinna wọn tọju sinu iboji lati ṣiju awọn apata, ni awọn iho ati awọn ibi-oke-nla. Nigbati awọn àgbo maned ba sinmi, wọn tọju irun wọn, o fi ọwọ pa awọn apata tabi awọn ẹka igi, ati pe o tun pẹlu iwo.
Agutan pẹlu aye igbadun ni iyanrin tutu, ti o yọ ninu awọn alarun. Ni akọkọ wọn yipada lati ẹgbẹ kan si ekeji ki iyanrin bò ikun ati gbogbo awọn ẹya ara, lẹhinna wọn gbọn iyanrin naa si ẹhin wọn.
Ibugbe ti awọn àgbo jẹ aginjù ati awọn aginju ologbele, nibiti wọn fẹran awọn apata ati awọn agbegbe gbigbẹ.
Awọn àgbo maned ni anfani lati gùn awọn apata. A rii wọn ninu asale okuta ati awọn oke apata. Ti aperanran kan wa ti o wa nitosi agbo, o lesekese dide ni ite o si hides nibẹ. Ni aginju, awọn àgbo maned ni fipamọ nipasẹ awọ camouflage wọn.
Awọn àgbo maned ṣe ifunni lori koriko ati awọn leaves. Wọn ti wa ni ifunni lori awọn papa pẹtẹlẹ̀ si awọn oke-nla. Bi miiran onirẹlẹ, awọn àgbo maned laiyara jẹ ounjẹ. Nigbagbogbo wọn jẹ awọn igbo ati awọn igi. Lati de awọn oke oke succulent diẹ, awọn àgbo wọnyi duro lori awọn ẹsẹ hind wọn.
Awọn àgbo maned mu omi ti o gba ni awọn ipadasẹhin ti awọn apata, ati tun fẹlẹ.
Awọn àgbo maned n gbe ni igbekun fun ko si ju ọdun 24 lọ, ati pe ireti igbesi aye wọn ni iseda jẹ aimọ.
Sisọ ti awọn àgbo maned
Puberty ninu wọn waye ni ọdun 1-2. Akoko ibarasun ti o waye ni Oṣu Kẹwa-Kọkànlá Oṣù. Oyun lo fun ọjọ 150-165, lẹhin eyi ni ọmọ 1 si 3 ni a bi ninu obinrin. Ọkunrin naa, ti o rii obinrin naa, lepa rẹ fun ọpọlọpọ awọn ọjọ titi o fi han imurasilẹ fun ibarasun.
Ṣeun si iran ti o dara, igbọran ati olfato, awọn àgbo maned ni anfani lati ṣe akiyesi apanirun ni iru ijinna ti wọn ṣakoso lati tọju.
Ọmọ tuntun ti a bi ni iwọn kilogram 1.5-3. Awọn ọjọ 3 akọkọ, obinrin naa wa pẹlu brood rẹ ni ibi aabo, ati lẹhinna darapọ mọ agbo naa. Iya naa ṣe ifunni awọn ọmọ rẹ pẹlu wara fun osu 3-4.
Awọn ewurẹ ile
Awọn ewurẹ Bezoar tobi ju awọn ti ile lọ - giga ti awọn ọkunrin ni awọn oṣun de ọdọ 95 cm. Wọn ni awọ pupa-pupa tabi awọ brownish ofeefee pẹlu adika dudu pẹlu ẹhin. O iwaju, àyà ati iwaju ọrùn jẹ dudu dudu. Awọn iwo ti awọn ewurẹ ti ko ni agbara jẹ titobi, ti bajẹ lati awọn ẹgbẹ, fẹlẹfẹlẹ kan a semicircle ati diverge si awọn ẹgbẹ lati ipilẹ. Ni apakan agbelebu, wọn ni apẹrẹ onigun mẹta pẹlu oju iwaju didasilẹ lori eyiti awọn apa ati awọn ifiyesi protrude.
Ewurẹ Bezoar jẹ awọn ẹya ṣiṣu ṣiṣu julọ ti awọn ewurẹ igbẹ. Ohun akọkọ nigba yiyan ibugbe wọn ni niwaju awọn oke, awọn oke atẹgun ati gorges. Wọn jẹ koriko lori awọn ẹka ati awọn ẹka igi, ati lakoko ti wọn ba n bọ, wọn nigbagbogbo duro lori ẹsẹ wọn, wọn si tẹ iwaju wọn sori ẹhin igi. Ati pe nigbami wọn kan gun awọn ẹka petele ti awọn igi. Awọn ewurẹ Bezoar n gbe ni awọn agbo kekere.
Keji o ṣee ṣe baba baba keji ti ewurẹ kan ti inu ewurẹ ti o dara tabi marhur (C.falconeri), ti ngbe ni awọn oke-nla ti Northwest India, Pakistan, Afiganisitani ati awọn ilu olominira Central Central tẹlẹ. Ni ilu Pasia, “mar” tumọ si ejò, “khur” tumọ si lati jẹ. O gbagbọ pe ewurẹ ti o buruju njẹ awọn ejò, ti n mọọmọ nwa wọn ni awọn oke, nitorinaa ẹran rẹ n ṣe iwosan, yomi ejo ejo. Markhur ti gun, oke ati fẹyinyin awọn iwo alapin. Iwo kọọkan ni ayọn ni ọna okun (apa osi - si ọtun, ati si ọtun - si osi), lara lati ọkan ati idaji si mẹfa tabi paapaa awọn iyipo diẹ sii ti ajija. Gigun ti awọn iwo ni awọn ọkunrin agba le kọja 1,5 m. Ninu awọn obinrin ti marhur, awọn iwo naa tun jẹ odaran, ṣugbọn diẹ sii. Bii ewurẹ ti bezoar, ewurẹ ti o jẹ oniho ti wa ni atokọ ni Iwe International Red Book.
Ninu awọn ewurẹ ile, awọn iwo ti o jẹ aṣoju nipasẹ marhur jẹ eyiti o ṣọwọn pupọ (awọn iwo, bii ninu awọn ewurẹ bezoar, jẹ nipa idamẹta ti awọn ẹranko), ati nitori naa kii ṣe gbogbo awọn oniwadi ṣe akiyesi pe o jẹ baba awọn ewurẹ ile. Bibẹẹkọ, ko ṣee ṣe lati ṣe iyasọtọ ewurẹ ti o nọnwo si laarin awọn ibatan ti awọn ewurẹ ile - o ṣee ṣe pe ni nọmba kan ti awọn agbegbe ti Markhur wọn kọja pẹlu awọn iru ti o wa lẹhinna.
O yanilenu, ni East Galicia, ni awọn ẹgbin imọ-Neolithic, awọn ori ewurẹ ewurẹ mẹta ni a ri, ti a pe primeval ewúrẹ prisk (C.prisca).
Iwo ti ewurẹ ewurẹ tẹ sẹhin, diverge si awọn ẹgbẹ ati pe o ni iyipo ajija ti ko lagbara, pẹlu iwo otun yipo si apa ọtun ati iwo apa osi si apa osi, i.e. itọsọna ti awọn iyipo ni idakeji si eyi ti a ṣe akiyesi fun samisi naa. O jẹ awọn iwo wọnyi ti a nigbagbogbo rii ni awọn ewurẹ inu ile kakiri agbaye. Bibẹẹkọ, o ṣeeṣe pe ewurẹ ti priscate kii ṣe ẹda iparun ti ominira, ṣugbọn fọọmu ti idile ti tẹlẹ ti ewurẹ ti ko ni abuku, apẹrẹ ti awọn iwo ti eyiti yipada bi abajade ti iyipada.
Lara awọn ẹya miiran ti awọn ewurẹ igbẹ, o tọ lati darukọ ewurẹ Siberian, awọn irin-ajo Caucasian ati Dagestan, awọn ewurẹ oke oke Alpine ati Pyrenean.
Egbo ewurẹ siberian, tabi oṣu (C.sibirica), ni a le rii ni awọn oke-nla ti Central ati Central Asia ati guusu ti Siberia (Altai, Awọn oke Sayan). Eyi jẹ ọkan ninu awọn aṣoju ti o tobi julọ ti iwin, de iwọn giga ti 90-120 cm ni awọn kọnrin pẹlu iwuwo ti to to 130-150 kg. Awọn iwo Capricorn jẹ iru-saber tabi ti dagbasoke - ti wọn gun, tinrin, square ni apakan. Gigun awọn iwo de 140 cm, girth ni ipilẹ jẹ 26 cm.
Caucasian, tabi Kuban, irin-ajo (C.caucasica) - Endemic si apa iwọ-oorun ti Caucasus Nla. O ngbe ni awọn oke-nla, ni giga ti 1.5-3.5 ẹgbẹrun m loke ipele omi, o kun ninu subalpine ati awọn agbegbe alpine. Awọn ọkunrin ni opo, saber-bii iwo iwo to 85 cm gigun ati iwuwo 3-5 kg.
Irin-ajo Dagestan
Dagestan, tabi Ila-oorun Caucasian, irin-ajo (C.cylindricornis) ni a ri ni apa ila-oorun ati gusu ti Range Caucasus Mountain Range. Awọn iwo ti Dagestan yika ti wa ni fifẹ pada ni ipo petele diẹ sii ju ti Kuban lọ, awọn giga wọn si ni itọsọna diẹ ninu inu. Awọn wrinkles awọn ila wa lori ilẹ iwaju ni ipilẹ awọn iwo.
Alpine oke ewurẹ (C.ibex) ngbe awọn Alps ati awọn oke-nla ti Central Europe, ati Ara ilu Iberian (C.pyrenaica) ni a rii ni awọn oke-nla ti Spain. Iwo akọkọ jọ apẹrẹ ti iwo ti capricorn kan, ati keji - awọn iwo ti Caucasian yika.
Awọn Capricorns ati awọn irin-ajo jẹ tamed daradara ati ajọbi ni igbekun ki o fun ọmọ-ọlọmọ pẹlu awọn ewurẹ ile. Sibẹsibẹ, iwo bi iwo ti awọn iru iru wọnyi ko si ni awọn aṣoju ti awọn ewurẹ ile. Biotilẹjẹpe, awọn ẹda ti awọn ewurẹ ẹranko wọnyi, botilẹjẹpe wọn le jẹ kii ṣe awọn baba taara ti awọn ẹranko ile, o ṣeeṣe julọ, bi marhur, mu apakan kan ninu dida awọn ajọbi tuntun.
Awọn ibatan ibatan ti awọn ewurẹ laarin awọn agbegbe Euro-Asia - Himalayan ati Arab awọn apoti (iwin Hemitragus) ati Pamir ati Tibeti aguntan bulu (iwin Pseudois) Sibẹsibẹ, ikopa wọn ninu dida awọn ajọbi ewurẹ idile, botilẹjẹpe o ṣee ṣe, ko fihan. Awọn ewurẹ ti Ilu Yuroopu paapaa jina si ẹgbin (iwin Rupicapra) ati Ila-oorun Ila-oorun go go ati apa (iwin Naemorhedus).
Argar
A yanilenu pupọ ati, o dabi pe, ibatan ibatan ti ewurẹ jẹ tun àgbò (Ammotragus lervia), wọpọ ni apata oke apata ti Ariwa Afirika - lati Atlantic si Okun Pupa. Àgbo yii ni anfani lati dipọ pẹlu awọn ewurẹ ile ati ni akoko kanna, o han gedegbe, jẹ baba ti awọn nọmba awọn agbo agutan Afirika kan pato. Ṣugbọn ko ni ajọṣepọ pẹlu awọn agutan ile ti Yuroopu ati Esia.
Idiju ti ibeere ti ipilẹṣẹ ti awọn ewurẹ ile tun wa ni otitọ pe paapaa laarin awọn ajọbi kanna ni a le rii pẹlu iwo ti awọn oriṣi, ati awọn ewurẹ ti awọn ajọbi ifunwara pataki, gẹgẹbi ofin, jẹ gbogbogbo komolas (hornless). Lori ọpọlọpọ awọn millennia ti o ti kọja lati igba taming, hihan ati iṣelọpọ ti awọn ewurẹ ile ti kọja ọpọlọpọ awọn ayipada. Awọn aworan ti o wa si wa ni awọn alẹmọ okuta tọkasi pe tẹlẹ ninu ọdun 4 - 3rd millennia BC ni awọn ilu atijọ ti Mesopotamia - Sumer ati Akkad - wọn sin awọn ewurẹ ile pẹlu gigun, irun ori wa, o jọra pupọ si Angora ode oni. Lori awọn irọlẹ Asiria, o ṣee ṣe lati wa awọn aworan ewurẹ ti o ni eti etí, i.e. o yatọ pupọ ni ami yii lati awọn baba nla.Bii abajade asayan gigun, awọn ese ti awọn ewurẹ ile di kukuru ati fifẹ, ọrun wọn ti kuru, ati pe ara naa di diẹ sii to gun, nipataki nitori idagbasoke ti ẹhin. Awọn ewurẹ ti inu ile kere ju awọn ẹranko igbẹ lọ, ọpọ wọn ati idagbasoke wọn yatọ si wọn, wọn ko ni awọn iwo agbara bii awọn ẹranko igbẹ, wọn ti padanu awọ aabo wọn. Awọ ati irun ori ti yipada pupọ. Irun ti awọn ewurẹ Angora, paapaa si iwọn ti o jinna, ko dabi irun ori ti awọn ewurẹ oke-nla ati irin-ajo. Awọn ewurẹ ọmu wa gaju si awọn ibatan egan wọn ni ọran ti iwọn igbaya, iṣelọpọ wara ati iye akoko ifunmọ. Wara ati iṣelọpọ irun ti awọn ewurẹ inu, ni lafiwe pẹlu awọn ewurẹ egan, jẹ ti o ga julọ: ikore wara ni awọn akoko 10-20, irun-agutan ti wa ni gige ni igba 2-5, ati isalẹ jẹ awọn akoko 10-15 combed.
Ni awọn aaye Neolithic Aringbungbun oorun, ọpọlọpọ awọn egungun ti awọn agutan ni a ri pẹlu awọn egun ati ẹri miiran ti gbigbe. O ti wa ni a mo pe nipa ibẹrẹ ti wa akoko nibẹ ni o wa tẹlẹ Oniruuru awọn ẹgbẹ ti agutan agbo: ẹran-tutu, ti o ni ọra-ati ọra alairan-agutan agaran. Ẹri ti a kọ silẹ ti o ye wa titi di oni yi daba pe ni awọn igba atijọ awọn eniyan lo awọn aguntan ni lilo pupọ lati gba ẹran, irun-agutan, ati pe wọn tun jẹ ohun-paṣipaarọ awọn ọja. Ni Yuroopu, awọn agbẹ bẹrẹ si ni jijẹ ni awọn oko ti o tẹdo. Ni Aringbungbun Asia, wọn ṣee ṣe ki o jẹ idile ni igbamiiran ju ni Aarin Ila-oorun, ṣugbọn ibisi àgùtàn tan kaakiri nibi awọn agbegbe nla ati pe o jẹ ipilẹ fun iranlọwọ fun awọn eniyan ilu.
Awọn agutan agbo-ile wa si ẹda naa Ovis aries, ati ti o ba jẹ pe ninu ọran ewurẹ dipo nọmba nla ti awọn ẹranko igbẹ ni a le mẹnuba ti a le lo lati ṣẹda awọn ajọbi pato (botilẹjẹ otitọ pe ọpọlọpọ awọn ewurẹ ile ko tobi pupọ), lẹhinna idakeji ni ọran pẹlu awọn agutan: baba ti o wọpọ ọpọlọpọ awọn ajọpọ wọn jẹ “iṣiro” ni pipe. rẹ aguntan okewọpọ lati awọn erekusu ti Mẹditarenia si Central Asia. Awọn fọọmu rẹ ti o tobi julọ ni a wa ni ila-oorun ati pe wọn pe argar ati argali (Ovis amonia), iwọ-oorun si siwaju (ni Central ati Western Asia) ni a le rii urial (O.vignei), wọn n gbe ni Asia Iyatọ asian mouflon (O.orientalis), ati ni Yuroopu - Ilu Mouflons ti Ilu Yuroopu (O.musimon) ṣe afihan nipasẹ iwọn ti o kere julọ. Bibẹẹkọ, botilẹjẹpe otitọ ko wa ni ita nikan, ṣugbọn awọn iyatọ karyological laarin awọn fọọmu wọnyi (ṣeto diploid argali ni o jẹ aṣoju nipasẹ awọn 56, awọn urials - 58, awọn mouflons - awọn akukọ 54), gbogbo wọn ni anfani lati ṣe ajọṣepọ ati gbe awọn ọmọ elege. Nitorinaa, ipo ti awọn ọpọlọpọ awọn oke oke ti ẹgbẹ yii ko ni ipinnu patapata - nigbakan gbogbo wọn, pẹlu Oaries, jẹ ti iru kanna pẹlu ọpọlọpọ awọn ere-ije chromosomal.
Mouflon Yuroopu
Ati pe niwon igbimọ ijẹrisi ti awọn agbo-ẹran agbo-ile ni aṣoju nipasẹ awọn chromosomes 54, o jẹ adayeba lati ro pe awọn baba-nla wọn jẹ awọn ile nla-nla - awọn fọọmu ti o wọpọ nikan ni ipilẹṣẹ ti ọlaju atijọ, Mẹditarenia ati Asia Iyatọ. O tun jẹ ogbon lati ro pe iru miiran ti awọn oke oke Asia jẹ yinyin (O.nivicola), ngbe ni iha ariwa ila-oorun Siberia ati sunmọ Amẹrika O.canadensis, nìkan ko jẹ mimọ fun awọn ti o tame agutan ati ṣẹda awọn ajọbi akọkọ wọn.
Mouflons egan ni a le rii ni Ila-oorun Ila-oorun, Iha iwọ-oorun Iran, South Caucasus, Okun Caspian South ati Asia Iyatọ. Mouflon Yuroopu yege nikan ni awọn erekusu ti Corsica ati Sardinia. Bi o tile jẹ pe awọn àgbo, bi awọn ewurẹ igbẹ, jẹ olugbe awọn agbegbe oke-nla, wọn ko fẹran awọn oke apata gaan, ṣugbọn fẹ lati duro laarin awọn oke pẹlẹbẹ ati plateaus.
Awọn agutan inu ile nigbagbogbo jẹ ọkan ninu awọn orisun akọkọ ti ẹran ati ti irun-agutan fun awọn eniyan, ati pe wọn lo wara wọn nipataki fun warankasi. Awọn atipo akọkọ ti wọn kuro ni wiwa awọn ilẹ titun mu awọn agutan pẹlu wọn bi orisun ẹran, mu wọn lọ si awọn ilẹ tuntun nipasẹ ilẹ tabi mu wọn wa lori awọn ọkọ oju omi. Agutan de pẹlu awọn eniyan ni awọn irin-ajo ọpọlọpọ wọn jakejado itan-akọọlẹ agbaye, dapọ mọ ọna pẹlu awọn agbo-ẹran agbegbe tabi di ohun-ọsin akọkọ ti o wọ awọn agbegbe ti o dagbasoke. A dupẹ fun wọn gidigidi, laarin awọn ohun miiran, fun agbara wọn lati jẹ ọpọlọpọ ọpọlọpọ koriko.
O ti wa ni ifoju-ti o wa ni bayi to wa ni ayika 850 awọn iru agbo ni agbaye. Fun ipinya wọn, wọn lo awọn ọna akọkọ meji - eto ẹkọ eto-ori ati eto-ọrọ aje. Ni igba akọkọ ti dabaa ni ibẹrẹ ọrundun kẹrindilogun. Russian ọmowé ọmowé akẹ́kọ̀ọ́jinlẹ̀ P.S. Pallas. Pipin si awọn ẹgbẹ ni ibamu si ipinya yii da lori ipilẹ iru iru.
TO awọ awọn agutan pẹlu gigun, boṣeyẹ ni iru iru ti o wa, ati epo-ọfun - pẹlu iru gigun ti o gun pupọ, ikojọpọ ninu ara rẹ pẹlu fifun awọn ẹtọ ti o tobi ti ọra. Iru iru yii le wuwo ti o yẹ ki awọn oluṣọ-agutan nigbakan lati fi awọn kẹkẹ kekere tabi sleds si ara rẹ ki awọ ara rẹ má ba rọ ni ilẹ. Iru awọn ajọbi pẹlu, fun apẹẹrẹ, Voloshskaya lati apakan European ti Russia ati Hanyan lati China. Ni jakejado awọn apata gigun iru gbooro ni oke ni apakan, ṣiṣe awọn lobes titobi ti àsopọ adipose ni awọn ẹgbẹ. Apẹẹrẹ kan ni karakul awọn agutan, ti atilẹba lati Aringbungbun oorun, ṣugbọn sin o kun ni Central Asia. Awọn ajọbi karakul ti o ni fifẹ tun jẹ olokiki fun didara giga ti awọn awọ ara (smushki) ti a mu lati ọdọ awọn ọmọ-agutan. A lo irun-ori yii lati ṣe awọn aso onírun ati awọn fila.
Ni iru ọra Agutan jẹ iru kukuru ti o kuru, eyiti o jẹ igbagbogbo kii yoo han nitori irọri ti o sanra nla ti o ni iru (iru ọra) ti o wa ni ara kororo lati ibi pẹpẹ ti ẹranko. Apeere kan ni ajọbi Chuy lati agbegbe Bukhara ni Usibekisitani. Kukuru awọn agutan yatọ si awọn agutan iru ti o sanra ni isansa ti awọn idogo ti o sanra nla (sanra iru ọra) lori sacrum. Awọn apẹẹrẹ jẹ ajọbi-iru kukuru lati ẹya ara ilu Yuroopu ti Russia ati ajọbi Abisinini lati Ariwa ila-oorun Afirika.
Awọn idapọpọ ti awọn agutan jẹ iyatọ pupọ ni tiwqn ati awọ. Pupọ ninu awọn aguntan jẹ funfun, botilẹjẹpe awọn eniyan dudu nigbakan ma han ninu idalẹnu wọn. Awọn miiran jẹ dudu, gẹgẹ bi awọn aguntan Welsh oke. Ọra-iru ati awọn iru iru ọra ti o sanra, fun eyiti awọn iṣedede ode ara ko ni idi to muna, jẹ brown, grẹy, awọ pupa ati motley.
Sọyatọ ti ọrọ-aje ti awọn agutan ni dabaa nipasẹ Soviet zootechnician M.F. Ivanov. O da lori iru, didara ati opoiye ti awọn ọja (kìki irun, ẹran, wara), fun eyiti ọkan tabi ajọbi ti wa ni ji.
Awọn agutan dara-sá lọ. Awọn aguntan ti iru yii ni a gbagbọ pe o ti han ni Aarin Ila-oorun, o ṣeeṣe lori ipilẹ awọn agbo ti awọn eroja ti o papọ, diẹ ninu eyiti eyiti o wa lati Aringbungbun Asia. Lẹhinna, awọn agutan ti o ti dara dara parẹ nibigbogbo ayafi Ilu Sipeeni, nibiti wọn ti ni ilọsiwaju ti o pọ si ti o si jinde si ẹgbẹ onigbọwọ kan. merinoakoso ni asiko lati X si XVII orundun. Awọn kasino ṣi wa orisun akọkọ agbaye ti irun awọ-irun ati pe wọn ti lo leralera lati ṣẹda tuntun ati mu awọn iru to wa tẹlẹ wa. Awọn agutan Merino kọkọ wa si Russia ni ọdun 1802, ṣugbọn wọn bẹrẹ lati ṣe akiyesi toto nikan ni ọdun 20. Opolopo agbo dara ni USSR ni awọn apata merino-precos ṣe.
Awọn ajọra agutan ti o jọ awọn ọja kanna wa ni Afirika, Mẹditarenia ati Ila-oorun Europe. Ninu awọn oriṣi akọkọ, irun-agutan jẹ isokuso pẹlu itẹwe kekere ti awọn okun to dara. Ni afikun, o ni awọn okun ṣofo ti o kun fun afẹfẹ. Iru irun-agutan ni a pe ni capeti ati pe a ko lo fun iṣelọpọ ti awọn aṣọ igbalode.
Pupọ julọ ti awọn aguntan igbalode ti o ni agbara pupọ ati awọn iru aguntan ti o ni irun-ẹran ni a ṣẹda ni UK.
Nibẹ ni o wa tun nọmba kan ti dipo dani iru. Nitorinaa, ni Germany, awọn agutan ifunwara East Frisian jẹ eyiti o ṣe afihan nipasẹ irun isokuso to gun ni gbogbo ara wọn, ayafi fun iru iru igbo ti o fẹrẹ, ti o bo nikan pẹlu kukuru. Awọn ewúrẹ wọnyi nigbagbogbo ma mu awọn ibeji wa ni ibi pipa kiniun, ati awọn ibeji ati awọn ami-meteta ni ibi agọ ti n bọ. Iwọn ọmọ wara wọn ga pupọ: fun lactation (ọjọ 228), aropin ti 600 kg ti wara pẹlu akoonu ọra ti 6% ni a gba lati ọdọ awọn agutan wọnyi.
Ni Israeli, awọn laini iru-epo iruju ti Avassi tun lo bi ibi ifunwara. Ni apapọ, wọn fun 270 kg ti wara ti ọra 6% fun ibi-itọju. Wara wara ti awọn agutan wọnyi wa ni ibeere nla ni awọn orilẹ-ede Arab, o ti lo o kun fun iṣelọpọ wara-kasi. Ajọbi ifun omi miiran ni Manesh lati awọn Pyrenees Faranse. Iwọnyi jẹ ẹranko ti o ni irun dudu pẹlu irun isokuso. A nlo wara wọn lati ṣe warankasi Roquefort olokiki.
Diẹ ninu awọn ajọbi aguntan fun awọn ọdọ-agutan mẹta si meje fun lambing, fun apẹẹrẹ, ilẹ ibilẹ Finnish, Romanovskaya lati Russia, dman lati Ilu Morocco, Javanese-tailed, Hanyang lati China ati Burula lati Australia.
Ọpọlọpọ awọn ajọbi ni irisi irisi dani. Nitorinaa, aguntan gigun kan ti Guinean ni awọn ẹsẹ ti o gun pupọ ati ara ti o muna, ajọbi Tsakel alakoko, tan lati Tọki ati Griki si Hungary, ni awọn iwo ajija gigun ti o tẹ jade lori ori rẹ, ati awọn ẹranko ti ọkan ninu awọn ajọbi ti a gbe dide ni Iceland ati awọn Hebrides le jẹ kii ṣe meji meji nikan, ṣugbọn mẹrin-, ati awẹfa mẹfa (awọn agutan kanna ni sin nipasẹ awọn ara ilu Amẹrika ti Navajo Ariwa Amerika).
Ni Ijọba Gẹẹsi, a ti mọ awọn aguntan Wiltshire Horn fun iṣelọpọ eran wọn, ṣugbọn irun-ori wọn kuru. Ni awọn agutan Wensleydale, o jẹ isokuso, wavy, pẹlu awọn okun ti a tẹ ni ipari, ṣugbọn o dagba 36-45 cm fun ọdun kan. A ṣẹda ajọbi yii ni pataki fun iṣelọpọ awọn aṣọ irun arabinrin, bi daradara bi ile iṣere ori-iṣere ati awọn ẹṣan ile ẹjọ.
Litireso
Igbesi aye awon eranko. T.6. - M.: Ẹkọ, 1971.
Awọn ọmu ti Eurasia. Eto itọkasi ati ti agbegbe. - Ile-iwe giga Moscow, 1995.
Sokolov V.E. Awọn ọna ẹrọ ọmu. - M.: Ile-iwe giga, 1979.
Chikalev A.I. Ewúrẹ ibisi. Iwe ẹkọ fun awọn ọmọ ile-iwe ti awọn ile-ẹkọ ẹkọ giga ti o nkọwe ni pataki "Zootechnics", 2001.
Shnirelman V.A. Ipilẹṣẹ ti ajọbi ẹran. - M.: Imọ, 1980.
Wilson, D. E., ati D. M. Reeder (eds) Awon Eya ti Mamamama ti Agbaye. Ile-Ile ọnọ ti Itan Adaṣe. Ọdun 1993.
Awọn ododo ti o nifẹ si nipa awọn àgbo maned
• Fun awọn àgbo wọnyi, apakan isalẹ ti iru wa ni igboro, nitori awọn keekeke ti oorun ti o wa ti o mu olfato ti o lagbara lọpọlọpọ,
• Awọn eniyan ti Afirika ti ṣọdẹ awọn àgbo maned fun ọgọrun ọdun. Kii ṣe ẹran nikan ati awọn awọ ara wọn nikan ni a lo, ṣugbọn awọn tendoni ti awọn ẹranko wọnyi. Ati pe nitori idinku ninu iye awọn olugbe ti awọn ilu oke-nla ti Afirika, nọmba awọn àgbo maned pọ si ni ọdọọdun,
Awọn àgbo maned agbalagba ṣe awọn ohun kekere, ati idagbasoke ọdọ nmọlẹ pẹlu ohun giga.
• Awọn ifi maned ti o waye ni igbekun, ti iṣakoso lati wa ni baptisi pẹlu awọn ewurẹ ti ile lasan. Awọn ọmọ ti awọn hybrids wọnyi tun ni agbara lati rekọja pẹlu awọn ibatan ti o ni ibatan ti ẹbi bovine, fun apẹẹrẹ, pẹlu chamois,
• Awọn agbo kekere ti awọn àgbo maned n gbe ni awọn agbegbe kan ni Amẹrika. Awọn wọnyi ni awọn ẹranko ti o salọ kuro ninu awọn oko ikọkọ ati awọn papa ti orilẹ-ede, ati pe o baamu si awọn ipo titun ninu egan.
Ihuwasi
Awọn àgbo maned ngun daradara ati pe o n ṣiṣẹ, bii ọpọlọpọ olugbe awọn agbegbe aginju, nipataki ni dusk ati ni alẹ. Niwọn igba ti ni awọn agbegbe ti ibugbe wọn ko fẹrẹ ko si koseemani Ewebe lati oju awọn apanirun, nigbati wọn ba wa ninu ewu, wọn kan da okú duro. Awọn àgbo maned n gbe ni awọn ẹgbẹ kekere ti o ni awọn obinrin, ọmọ ati oludari ọkunrin. O ni ẹtọ lati darí iru agbo bẹẹ ni awọn ija si awọn ọkunrin miiran ninu eyiti awọn orogun dojukọ awọn iwo.
Ounje ti awọn àgbo maned pẹlu awọn koriko ati awọn leaves ti awọn aginju aginju. Wọn le ṣe laisi omi fun ọpọlọpọ awọn ọsẹ, gba ìri nikan ati awọn oje ọgbin. Nigbati wọn ti rii, sibẹsibẹ, omi, wọn mu pupọ ati paapaa ti o ba ṣeeṣe subu.
Àgbò àti maned
Niwọn igba atijọ, ni Sahara, awọn agbọnrin maned ti wa ni ibode nipasẹ awọn agbegbe bii Tuaregs, jẹ orisun pataki ti ẹran, irun-agutan, awọ ati awọn isan fun wọn. Nitori awọn ọna ode ode ode ti lilo awọn ohun ija, nọmba awọn àgbo maned ti ṣubu ni aiṣedede ni awọn ewadun to ṣẹṣẹ, ati ni bayi IUCN n fun eya yii ni ipo “idẹruba” (ewu) Awọn ifunni Egipiti Ammotragus lervia ornata O ti gba pe iparun ninu egan lati awọn ọdun 1970 ati tẹsiwaju lati wa laaye nikan bi ẹgbẹ kekere kan ninu Giza Zoo.
Ni ibẹrẹ ti ọdun 20, a gbekalẹ àgbo maned si California, New Mexico ati Texas. Nibẹ ni o ti gbongbo ati loni awọn eniyan rẹ kun ẹgbẹrun awọn ẹranko. Awọn onigbọwọ ayika ko bẹru pe awọn nọmba rẹ yoo pọ si paapaa diẹ sii ati pe yoo bẹrẹ si nipopo awọn ẹya abinibi ti Amẹrika ariwa ti bighorn. Iye olugbe ti a ṣe agbekalẹ ti awọn àgbo maned tun ngbe ni awọn oke-nla ti Spani Sierra Espunia ni agbegbe Murcia.
Ẹsẹ-ori
Ti ko tii jẹ ipinnu ni ipari eyi ti o jẹ ibatan ti o sunmọ ibatan ti àgbo maned. O le ṣe adehun pẹlu ewurẹ ile kan, ṣugbọn gba awọn ami ti ewurẹ ati awọn àgbo. Lọwọlọwọ, ipohunpo wa laarin awọn zoologists lati le ṣe ipin si iyatọ ti o yatọ Ammotragus. Orukọ laini Latin Ammotragus wa lati ede Giriki ati itumọ ọrọ gangan “ewurẹ iyanrin”.
Awọn alabapin
Awọn ifunni 6 ni ti àgbo maned:
- Ammotragus lervia lervia (Pallas, 1777) - awọn oke-nla ti Ilu Morocco, ariwa Algeria ati ariwa Tunisia,
- Ammotragus lervia angusi W. Rothschild, 1921 - Niger,
- Ammotragus lervia blainei (W. Rothschild, 1913) - Àgbò Kordofan maned , awọn ilu oke-nla ti ila-oorun ila-oorun Sudan, ni o le rii ni ariwa ila-oorun Chad ati guusu ila-oorun Libya,
- Ammotragus lervia fassini Lepri, 1930 - Libyan àgbo maned , Libya, awọn iwọn guusu ti Tunisia,
- Ammotragus lervia ornatus (I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1827) - iwọ-oorun ati ila-oorun Egipti,
- Ammotragus lervia sahariensis (W. Rothschild, 1913) - Igi suga Maned , awọn alabapin ti o wọpọ julọ: guusu ti Morocco, Western Sahara, gusu Algeria, guusu iwọ-oorun Libya, Sudan, Mali, Niger, Mauritania.